Dat zilververbindingen onder invloed van licht donker worden, was reeds sinds lange tijd bekend, toen de arts Schultze deze eigenschap voor het maken van prenten toepaste. In 1816 slaagde Nicephore Niepce er in met behulp van asfalt beelden te maken, die gefixeerd konden worden. Hij loste een bepaalde soort asfalt in lavendelolie op en bestreek koperen platen met deze oplossing. Na in het donker gedroogd te zijn, werden de platen in een reeds sinds de 16e eeuw bekende camera obscura belicht. Hierna werden de platen weer met lavendelolie behandeld en daar de belichte plaatsen onoplosbaar geworden waren, ontstond een afbeelding van het opgenomen voorwerp. Later maakte hij met dezelfde platen afdrukken van tekeningen, etste de platen en drukte hiermee zijn heliografieën.

Daguerre maakte in 1838 gevoelige platen door op gepolijste zilveren platen dampen van jodium in te laten werken. De platen bedekten zich dan met een laagje gevoelig zilverjodide, ze werden in de camera obscura belicht en met dampen van kwikzilver ontwikkeld. De methode werd verbeterd door Goddard, die met broom, en door Claudet, die met chloor werkte, waardoor de lichtgevoeligheid aanmerkelijk verhoogd werd.

De volgende stap deed Fox Talbot, die de opnamen op papier maakte, dat hij afwisselend met joodkalium en met zilvernitraat behandeld had. Hij belichtte slechts een korte tijd en ontwikkelde het latente beeld met een mengsel van galluszuur en zilverzout. Het verkregen papiernegatief werd dan weer gefotografeerd en op deze wijze kon men voor het eerst van een opname een willekeurig aantal positieven maken. Op dezelfde wijze maakt men tegenwoordig weer de bekende fotocopieën en zelfs normale opnamen in de zogenaamde snelfotografie.

In de laatste 40 jaar wordt door een groot aantal onderzoekers hardnekkig naar een methode gezocht om op een eenvoudige wijze fotografieën in natuurlijke kleuren te maken. Het maken van drie verschillende opnamen in de drie hoofdkleuren werd bij de rastermethode vermeden, waarbij de drie opnamen in één plaat gemaakt werden. De beste uitzichten biedt de uitvinding waarbij men stoffen gebruikt, die na het belichten tot een kleurstof ontwikkeld kunnen worden met dezelfde kleur als het licht dat ze getroffen heeft. Door een combinatie van enige van dergelijke stoffen is men er reeds in geslaagd positieven op glas in zeer natuurlijke kleuren te maken; het wachten is alleen nog op het papierpositief.

Met behulp van machines giet men op de glazen platen of op de films een zo gelijkmatig mogelijke laag van deze gelatine-oplossing en laat drogen. Al deze bewerkingen moeten natuurlijk in het donker of bij inactief licht uitgevoerd worden.

De kleurstoffen waarmede men de emulsies sensibiliseert, dus voor alle kleuren gelijkmatig gevoelig maakt, kan men aan de emulsie toevoegen of men kan de gereed zijnde platen in een oplossing dompelen.

Daar het ontwikkelen van deze gesensibiliseerde platen in het donker of bij een zeer speciale soort licht zou moeten geschieden, past men voor het ontwikkelen veelal een desensibiliseeren toe met kleurstoffen, die de werking der eerste kleurstoffen weer opheffen.

Terwijl het gewone fotografische papier op nagenoeg dezelfde wijze als de platen en films gefabriceerd wordt en ook in principe dezelfde grondstoffen gebruikt worden, berusten enkele, gedurende een bepaalde tijd veelvuldig gebruikte papiersoorten, op een ander principe.

Voor de bekende platina-afdrukpapieren drenkte men de gevoelige laag met een oplossing van ferrioxalaat. Bij het belichten wordt het ferrioxalaat tot het ferrozout gereduceerd, waarbij het beeld iets zichtbaar wordt. Behandelt men het belichte papier nu met een oplossing van een edelmetaalzout, bijvoorbeeld platinachloride, dan wordt het metaalzout door het ferro-oxalaat gereduceerd en het beeld wordt nu duidelijk zichtbaar. De edelmetaalzouten kan men ook direct in de gevoelige laag aanbrengen en een variatie van deze methode met ferricitraat en zilverzout wordt nog voor het reproduceren van tekeningen gebruikt.

Terwijl de bekende lichtdrukpapieren die blauwe afdrukken geven, ook op de gevoeligheid van ijzerzouten berusten, maakt men voor de nieuwe procédé's van de lichtgevoeligheid van bepaalde organische azoverbindingen gebruik. Men werkt met diazoprimulin en met diazoanhydriden.

Van der Grinten werkt met p-diazofenyldialkylaminen en phloroglucine, waarbij de tekeningen in een zeer fraaie zwarte kleur verschijnen.

Negatief blauw lichtdrukpapier

Ferriciaankalium	500		dl
Ferriammoniumcitraat	850		dl
Citroenzuur	250		dl
Water	14000		dl

Met 15 liter van deze oplossing kan men ongeveer 1000 m² papier prepareren. Door oxaalzuur toe te voegen, kan men de gevoeligheid van het papier verhogen, het wordt dan echter minder houdbaar. Voor het verkrijgen van heldere afdrukken wordt ook nog een kleine hoeveelheid kaliumbichromaat toegevoegd.

Positief lichtdrukpapier

Ferrickloride	800		dl
Ferrisulfaat	200		dl
Wijnsteenzuur	150		dl
Gelatine (zuiver)	500		dl
Water	9000		dl

De gelatine laat men eerst in een deel van het water inweken, lost de gelatine dan door verwarmen op. Hiernaast lost men de zouten en het wijnsteenzuur in water op en vermengt dan de beide oplossingen. Van deze oplossing strijkt men een dunne laag op zuiver papier en laat 8 dagen drogen.

Onmiddellijk na het belichten moet men het papier in een oplossing van 7,5 g galluszuur in 1 liter water ontwikkelen. Aan de galluszuuroplossing kan men een paar gram oxaalzuur toevoegen (probeeren hoeveel !).

Vele fabrieken brengen op het gedroogde papier een dunne laag van uiterst fijn droog galluszuur op, het papier wordt dan door het eenvoudig nat te maken ontwikkeld.

Sepiapapier

Bruin ferriammonium-
citraat	260		dl
Citroenzuur	92		dl
Zilvernitraat	100		dl
Water	2000		dl

Het zilvernitraat wordt eerst in de helft van het water opgelost, het zuur en het zout in de andere helft en hierna worden de beide oplossingen gemengd. De oplossing wordt op het papier opgestreken, zodanig dat men per m² papier 0,2 tot 0,5 g zilvernitraat gebruikt.

Na het belichten wordt het negatief in water gelegd en het beste met een 5-pcts oplossing van natriumthiosulfaat gefixeerd

Diazopapier

1,2-diazonaphtol-4-sulfo-
zuur	1		dl
Water	400		dl

Met deze oplossing wordt het papier bestreken.

Naphtol	1		dl
Water	400		dl

Met deze oplossing wordt het belichte papier bestreken.

Bromidepapier

Gelatine	2000		dl
Broomkalium	800		dl
Joodkalium	6		dl
Water	20000		dl

De gelatine wordt in de oplossing van de zouten een nacht ingeweekt en dan door verwarmen op 60° C opgelost. Bij deze temperatuur laat men langzamerhand de volgende oplossing bij de eerste oplossing toevloeien:

Zilvernitraat	1000		dl
Water	10000		dl

Hierna laat men de oplossing afkoelen en de gestolde oplossing wordt in kleine stukjes gesneden. De stukjes der emulsie worden met gedestilleerd water gewassen om de oplosbare zouten te verwijderen. Hierna wordt de emulsie weer gesmolten en 1 tot 3 uur op 60° C verwarmd, waarbij de emulsie rijp wordt en dus de eigenlijke lichtgevoeligheid verkrijgt. Deze tijd kan men korter maken door de pH der emulsie met iets ammoniak op 6,8 tot 7 te brengen.

Nu voegt men aan de emulsie nog 2000 dl gelatine toe, die men eerst in water geweekt heeft, voegt iets chroomaluin en iets saponine toe en verdunt de emulsie tot de totale hoeveelheid 55 000 dl bedraagt.

55 liter van deze emulsie is voldoende voor het bestrijken van 350 m² papier, dat de gevoeligheid heeft van het normale vergrootingspapier.

Chloorzilverpapier

Emulsiegelatine	5000		dl
Water (gedest.)	50000		dl
Zuiver keukenzout	315		dl
Citroenzuur	100		dl
Water	3000		dl

De gelatine wordt in de grote hoeveelheid water geweekt en bij 50° C in een waterbad gesmolten. Aan deze gelatine-oplossing voegt men de oplossing van het zout en het citroenzuur in de rest van het water toe. Bij 50° C mengt men nu de gelatineoplossing met de volgende oplossing:

Zilvernitraat	625		dl
Gedest.water	6000		dl

De verkregen emulsie wordt nog 2 uur op 50°C gehouden, hierna voegt men 250 dl van een 10-pcts violette chroomaluinoplossing toe, die men bij gewone temperatuur bereid heeft. Tenslotte voegt men nog 1500 dl alcohol toe en zoveel warm water tot het gewicht der emulsie 75 000 dl bedraagt.

De emulsie wordt op glad barietpapier opgestreken en men verkrijgt een glanzend gaslichtpapier. Op mat barietpapier wordt het mat, of men voegt aan de emulsie 1000 dl rijststijfsel koud toe.

Naast deze niet gewassen emulsie, maakt men ook chloorzilveremulsies, die juist als de bromide-emulsies gewassen worden en dus geen oplosbare zouten meer bevatten. Deze worden met formaldehyde gehard en kunnen dan bij hogere temperatuur gedroogd worden.

• Fotografie [1]

• Fotografie [2]

• Fotografie [3]

• Fotografie [5]

• Inleiding