Geschiedenis van inkt

Voor het eerst werd inkt in de landen met de oudst bekende beschaving, in China en Egypte, gebruikt; de ontwikkeling ging parallel met die van het papyros, de voorlooper van ons papier. Onder de regering van den Chinese keizer Houangti (2697 tot 2597. v. Chr.) vond Tien-Tschen de Oost-Indische, eigenlijk Chinese inkt it. Deze inkt bestaat uit fijn roetzwart met een lijmoplossing als bindmiddel en is dus een zwarte waterverf. Deze inkt is uiterst duurzaam; duizenden jaren oude Egyptische papyrussen zijn nu nog goed leesbaar. Ook de Grieken en de Romeinen gebruikten inkt, die met roetzwart gekleurd werd. Cicero beschrijft reeds een inkt, die uit sepia bestond. Deze inktsoort kan met water echter gemakkelijk afgewassen worden.

In de tweede eeuw voor Chr. beschrijft Philo van Byzantium een soort geheime inkt, waarmede men schreef en die dan met galappeluittreksel zichtbaar gemaakt werd, klaarblijkelijk dus ijzerzout en tannine, de voorloper van onze gallusinkt. Ook Plinius noemt inkt, die uit galappeluittreksel en ijzerzout gemaakt wordt.

Naast de zwarte inkt werd in de oudheid veelal van gekleurde inkt gebruik gemaakt, vermiljoen en menie naast organische kleurstoffen als kermes (een soort schildluis), drakenbloed, meekrap, safloor, orseille en hyacinthen met melk. Deze goedkoope k1eurstoffen maakten het iedereen mogelijk met rode inkt te schrijven, daar de eerste rode inkt uit de purperslakken alleen door de Romeinsche keizers gebruikt mocht worden. Hiernaast speelden tot lang in de middeleeuwen de zilver- en goudinkten een grote rol.

In de middeleeuwen vinden we een groot aantal voorschriften voor de verschillende soorten inkt, waaruit blijkt, dat de gallusijzerinkt algemeen bekend was. Tot in de 19e eeuw gaven vele geleerden recepten voor inkt. Het aantal boeken over dit onderwerp is zeer groot, doch het duurde tot 1847, voor Runge een nieuwe inkt uitvond, waardoor een stalen pen niet aangetast werd, namelijk uit campêchehoutextract en kaliumbichromaat.

In 1856 werd de alizarine-inkt uitgevonden, die uit een oplossing van galluszuur ijzer, bestaat, die met alizarinesulfonzuur gekleurd werd. De kleurstof dient er toe, het geschrevene onmiddellijk zichtbaar te maken, terwijI het galluszure ijzer na het opdrogen door oxydatie in de papiervezel zelf zwart werd. Deze kleur is dan lichtecht en kan niet meer weggegomd worden. De inkt wordt met iets zoutzuur aangezuurd, om het oxydeeren van het opgeloste ijzerzout te verhinderen. Wanneer de inkt dan opgedroogd is wordt ze door bestanddelen uit het papier en uit de lucht geneutraliseerd en dan pas kan de ijzerverbinding zuurstof opnemen en zwart worden. Later voegde men oplosbare anilinekleurstoffen aan de inkt toe en ook tegenwoordig worden de goede schrijfinkten nog op deze wijze vervaardigd.

Helioechtkarmijn-lak

Zwaarspaat	50-100		dl
Aluminiumsulfaat	10		dl
Gecalc.soda	5	,5	dl
Bariumchloride		,5	dl
Helioechtkarmijn CL	5-8		dl

De zouten worden in de tienvoudige hoeveelheid water opgelost en aan het mengsel van deze oplossingen met het zwaarspaat voegt men de kleurstof, die men eerst in 500 dl water opgelost heeft, onder goed roeren toe. Tenslotte wordt nog een kwartier goed doorgeroerd. Het neerslag wordt afgefiltreerd en gedroogd of nat verder verwerkt.

Alizarine-rood

Aluminiumsulfaat	40		dl
Kalkmelk 1:10	150		dl
1 uur koken.
Calciumchloride gecalc.	7	,2	dl
Natriumfosfaat	4	,2	dl
Alizarinerood IB 20 %	50		dl
Turksch-roodolie	10		dl
Tenslotte 3 uur koken.

p-nitroaniline-rood

p-nitroaniline	25		dl
Water	70		dl
Zoutzuur 19° Bé	90		dl

Verwarmen tot alles opgelost is, hierna afkoelen en in een mengsel van

IJs	180		dl
Water	360		dl

gieten. Hierna snel de volgende oplossing toevoegen:

Natriumnitriet	14	dl
Water	60		dl

De oplossing wordt gefiltreerd. Kort voor het gebruik voegt men zoveel van een verzadigde natriumacetaatoplossing toe, dat men met Congopapier geen vrij zuur meer aan kan toonen en men met joodkaliumstijfselpapier geen vrij nitriet meer vindt.

Hiernaast maakt men de volgende oplossing:

B.Naphtol	28	,6	dl
Natronloog 40° Bé	25		dl

Goed mengen en dan 50 dl heet water toevoegen. Tenslotte nog een oplossing van 30 dl gecalcineerde soda in 300 dl water toevoegen.

Wanneer het pigment voor drukinkt gebruikt moet worden, voegt men aan de naphtoloplossing eerst 2000 dl 10-pcts aluminiumhydraatpasta toe en laat dan de eerste oplossing onder goed roeren langzaam in de naphtoloplossing loopen.

Het neerslag wordt afgezogen, gewassen en gedroogd.

Inkt voor het schrijven op staal

Selenigzuur	50		dl
Kopersulfaat (ijzervrij)	60		dl
Salpeterzuur s.g. 1,4	200		dl
Water	690		dl

De zouten worden onder verwarming in het verdunde salpeterzuur opgelost, de oplossing laat men enige dagen staan en filtreert haar dan. Het staal moet voor het beschrijven met behulp van benzine of tetrachloorkoolstof zuiver schoon en vetvrij gemaakt worden.

De inkt kan ook met een gewoon gummistempel gebruikt worden.

Een meer diepzwarte kleur verkrijgt men met:

Selenigzuur	75		dl
Kopersulfaat	85		dl
Salpeterzuur s.g. 1,4	100		dl
Water	740		dl

Het mengsel blijft een week staan en wordt dan gefiltreerd.

Schablonenpapier

Nitrocellulose	15		dl
Aceton	100		dl
Spiritus	100		dl
Harsester	3		dl
Tricresfosfaat	3		dl

Het papier wordt met deze lak bestreken tot het voldoende stevig is.

Carbonpapier (violet)

Paraffine	10		dl
Kristalviolet	50		dl
Oliezuur	35		dl
Gebleekte montaanwas	90		dl
I.G.-was E	400		dl
Gele vaseline	420		dl

Het kristalviolet moet eerst met het oliezuur samengesmolten worden. Hierna mengt men de wassen door ze in de volgorde van het smeltpunt te smelten, de hoogst smeltende het eerst. Aan de smelt voegt men dan de methylvioletsmelt toe. Tenslotte wordt op een walsenmolen geëgaliseerd.

Carbonpapier (zwart)

Paraffine	6		dl
Violetblauw	5		dl
Berlijns blauw	6		dl
Ruw montaanwas	15		dl
Roetzwart	20		dl
Vaseline-olie	32		dl

Teken-houtskool

Op de juiste grootte gespleten lindenhout, hazelhout of eventueel ander zacht hout wordt in een ijzeren retort onder afsluiting van de lucht zo hoog verhit, dat het hout zijn vluchtige bestanddelen geheel afgeeft. Men mag echter niet te hoog verhitten, daar de houtskool dan door sinteren van de koolstof te hard wordt.

Potloden

Het gebruikte grafiet en pijpaarde moeten voor het verwerken uiterst zorgvuldig gereinigd worden. Hiertoe wordt de pijpaarde door een behandeling met soda opgeslibd en van de grove bestanddeelen gescheiden. Ook electro-osmose wordt hier toegepast. Ook het grafiet wordt minstens door slibben gezuiverd. Nu wordt het grafiet met pijpaarde in een verhouding gemengd, die van de soort afhangt, die men wil maken. Voor harde potlooden neemt men ongeveer 30 % grafiet en voor zachte ongeveer 70 %. Het materiaal wordt in kogelmolens uiterst fijn gemalen. De gemalen massa wordt afgeperst en tot dunne staafjes geperst, in stukken gesneden en gedroogd. Tenslotte worden ze in kisten, ingepakt tussen cokes om het verbranden te verhinderen, tot de vereiste hardheid gebakken.

Kopieerpotloden bestaan uit kaoline met tragacanth als bindmiddel en violette kleurstof, die hiertoe extra vervaardigd wordt, als kleurend bestanddeel.

Inkt voor brandtekeningen

Kaliumnitraat	20		dl
Water	80		dl

Men tekent op dun wit papier, zodanig dat de tekening een doorlopende lijn vormt. Nadat de tekening droog is, kan ze met een gloeiende sigaret of een gloeiend ijzerdraad op een punt aangestoken worden. De lijnen gloeien door en de tekening verschijnt zwart.

Gekleurd tekenkrijt

Men mengt zuivere lichte China clay met ongeveer gelijke deden van een licht, goed dekkend pigment, vooral de fraai gekleurde lakpigmenten zijn hiervoor geschikt, en mengt deze bestanddelen met een oplossing van tragacanth zodanig, dat het pigmentmengsel 1,5 tot 2,2 % gom bevat. De juiste verhoudingen hangen van de grondstoffen af. De massa wordt geperst en voorzichtig gedroogd.

Wit krijt verkrijgt men door zuiver witte kaoline eventueel met titaanwit gemengd op dezelfde wijze met gomoplossing te binden.

Lithografisch krijt

Recept no. 1.

Zuivere bijenwas	60		dl
Droge kernzeep	20		dl
Roetzwart	15		dl
Soda	2		dl
Oliezeep	15		dl

De soda wordt in water opgelost en aan de smelt van wassen en zeep toegevoegd. Men kookt de massa dan tot het water geheel verdampt is en giet de massa in vormen.

Recept no. 2.

Gebleekte bijenwas	8		dl
Droge kernzeep	2		dl
Robijnschellak	2		dl
Roetzwart	2		dl

De bijenwas wordt eerst gesmolten, hierna voegt men de zeep toe en verhit zo hoog tot zich stekend ruikende dampen beginnen te ontwikkelen. Men laat nu iets afkoelen en voegt het zwart toe. Nu verwarmt men weer zodanig, dat de massa goed vloeibaar blijft en roert zo goed mogelijk door om het zwart gelijkmatig te verdelen.

Dan voegt men de fijn gemalen schellak toe, verhit tot zich weer dampen ontwikkelen en laat afkoelen. De massa wordt in vormen gegoten. Voor het gebruik wordt de massa met water tot een zwarte inkt aangemengd.

• Inkt, Doorslagpapier & Krijt 1

• Inkt, Doorslagpapier & Krijt 2

• Inkt, Doorslagpapier & Krijt 3

• Inleiding