Totaaloverzicht  Nieuws!
techniek en Dhz
mengen en roeren
Wees voorzichtig met chemische stoffen. Lees!

Inkt, doorslagpapier & krijt

Documenteninkt, schrijfinkt, hectografeninkt, stempelkusseninkt, vingerafdrukkeninkt, watervaste inkt, sympatetische inkt en meer ...

(bron: mengen & roeren uit de jaren 30)

Geschiedenis van inkt

Voor het eerst werd inkt in de landen met de oudst bekende beschaving, in China en Egypte, gebruikt; de ontwikkeling ging parallel met die van het papyros, de voorlooper van ons papier. Onder de regering van den Chinese keizer Houangti (2697 tot 2597. v. Chr.) vond Tien-Tschen de Oost-Indische, eigenlijk Chinese inkt it. Deze inkt bestaat uit fijn roetzwart met een lijmoplossing als bindmiddel en is dus een zwarte waterverf. Deze inkt is uiterst duurzaam; duizenden jaren oude Egyptische papyrussen zijn nu nog goed leesbaar. Ook de Grieken en de Romeinen gebruikten inkt, die met roetzwart gekleurd werd. Cicero beschrijft reeds een inkt, die uit sepia bestond. Deze inktsoort kan met water echter gemakkelijk afgewassen worden.

In de tweede eeuw voor Chr. beschrijft Philo van Byzantium een soort geheime inkt, waarmede men schreef en die dan met galappeluittreksel zichtbaar gemaakt werd, klaarblijkelijk dus ijzerzout en tannine, de voorloper van onze gallusinkt. Ook Plinius noemt inkt, die uit galappeluittreksel en ijzerzout gemaakt wordt.

Naast de zwarte inkt werd in de oudheid veelal van gekleurde inkt gebruik gemaakt, vermiljoen en menie naast organische kleurstoffen als kermes (een soort schildluis), drakenbloed, meekrap, safloor, orseille en hyacinthen met melk. Deze goedkoope k1eurstoffen maakten het iedereen mogelijk met rode inkt te schrijven, daar de eerste rode inkt uit de purperslakken alleen door de Romeinsche keizers gebruikt mocht worden. Hiernaast speelden tot lang in de middeleeuwen de zilver- en goudinkten een grote rol.

In de middeleeuwen vinden we een groot aantal voorschriften voor de verschillende soorten inkt, waaruit blijkt, dat de gallusijzerinkt algemeen bekend was. Tot in de 19e eeuw gaven vele geleerden recepten voor inkt. Het aantal boeken over dit onderwerp is zeer groot, doch het duurde tot 1847, voor Runge een nieuwe inkt uitvond, waardoor een stalen pen niet aangetast werd, namelijk uit campêchehoutextract en kaliumbichromaat.

HEBBEN
In 1856 werd de alizarine-inkt uitgevonden, die uit een oplossing van galluszuur ijzer, bestaat, die met alizarinesulfonzuur gekleurd werd. De kleurstof dient er toe, het geschrevene onmiddellijk zichtbaar te maken, terwijI het galluszure ijzer na het opdrogen door oxydatie in de papiervezel zelf zwart werd. Deze kleur is dan lichtecht en kan niet meer weggegomd worden. De inkt wordt met iets zoutzuur aangezuurd, om het oxydeeren van het opgeloste ijzerzout te verhinderen. Wanneer de inkt dan opgedroogd is wordt ze door bestanddelen uit het papier en uit de lucht geneutraliseerd en dan pas kan de ijzerverbinding zuurstof opnemen en zwart worden. Later voegde men oplosbare anilinekleurstoffen aan de inkt toe en ook tegenwoordig worden de goede schrijfinkten nog op deze wijze vervaardigd.

Hiernaast maakt men tegenwoordig inkten, die uit een oplossing van alleen kleurstoffen in water met iets gom bestaan, die men dus in alle gewenste kleuren kan maken.

Ook drukinkt werd voor het eerst in het land van de oudste beschaving, in China, gemaakt. De gewoonlijk zwarte drukinkt werd door de kunstenaars, die de houtcliché's sneden, ook zelf aangeroerd en gewreven. Zwarte drukinkt bestond uit roet, dat uit verkoolde plantenvezels gemaakt werd en het bindmiddel was dik gekookte houtolie. Gekleurde drukinkt bestond uit gekleurde plantensappen of uit kleuraarden. Hierop volgde dan de diepdruk, waarbij figuren en tekeningen in een metaalplaat gegraveerd werden. De plaat werd met drukinkt ingesmeerd en dan alle verf schoon weggeveegd, zodat alleen in de diepe plaatsen iets verf bleef zitten. Gedrukt werd dan op vochtig papier. Zulke drukken zijn nu nog in een groot aantal bekend en nog in zeer goede staat, waartoe de goede kwaliteit van het papier stellig ook bijgedragen heeft.

Bij ons vindt men de techniek van het graveren voor het eerst in het jaar 1160. In de 13e tot 15e eeuw beginnen de goudsmeden en de wapensmeden hun gegraveerde voorwerpen met behulp van afdrukken op papier vast te leggen. Hier is dus het begin van de eigenlijke drukkerij. De oudste kopergravure, een Christusbeeld, stamt uit het jaar 1446. In 1483 werd het etsen uitgevonden en zo ontwikkelde zich de druktechniek steeds verder.

Na de uitvinding van de boekdrukkunst werd de benodigde hoeveelheid drukinkt steeds groter en de drukkers, die de inkt zelf moesten maken, hadden hiervoor eigenlijk geen tijd. In 1818 werd toen in Parijs door Lorilleux een werkplaats ingericht, waarin hij voor zijn collega's de drukinkt ging maken. Deze werkplaats is in de loop der tijden tot een grote fabriek met filialen in de gehele wereld uitgegroeid.

Drukinkt is tegenwoordig een artikel geworden, waarvoor een ontzaglijk groot aantal verschillende grondstoffen gebruikt worden, ja, men kan wel zeggen, dat alle groepen van chemicaliën in de een of andere drukverf gebruikt worden.

Als bindmiddel neemt men lijnolie, die door koken bij hoge temperatuur sterk verdikt wordt, oplossingen van harsen in lijnolie, verder asfalt, minenerale olie, stearinepek, vaseline, wolvet, barnsteen, Chinese houtolie, Venetiaanse terpentijn, kunstwassen, was, dextrine, glycerine, cumaronhars en een groot aantal oplosmiddelen als benzol, toluol, xylol, terpentijnolie, enz.

Voor het kleuren gebruikt men nagenoeg alle voorkomende pigmenten, waarbij de kwaliteit van het pigment aan de eisen, die men aan de inkt stelt, aangepast wordt. Voor de fijne drukinkten die voor illustraties gebruikt worden, werkt men met de zuiverste pigmenten, die bovendien buitengewoon fijn gemalen moeten worden. Vooral de nieuwe verlakte organische kleurstoffen, die dan in olie niet meer oplossen, worden voor gekleurde illustraties gebruikt, daar ze fraaie tinten mogelijk maken.

Het is duidelijk dat men voor het maken van zulke fijne drukinkten ook over de meest geperfectionneerde machines moet beschikken waarin men het pigment innig met het bindmiddel kan mengen en tot een onvoelbare fijnheid kan wrijven.

Documenteninkt

Looizuur 7,7 g
Tannine 23,4 g
Ferrosulfaat 30,0 g
Zoutzuur 10% 25,0 g
Carbolzuur 1,0 g
Oplosbaar blauw 3,5 g
Water tot 1 liter
(bij voorkeur gedistilleerd water of regenwater)
De blauwe anilinekleurstof moet speciaal voor het maken van inkt geschikt zijn, daar veel kleurstoffen door het looizuur neergeslagen worden.

De tannine en het looizuur worden eerst in ongeveer 400 cm³ water bij 50℃ opgelost. Het ferrosulfaat wordt in 200 cm³ warm water opgelost; aan de oplossing voegt men nu het zoutzuur toe. De kleurstof wordt in verdere 200 cm³ warm water opgelost. De drie oplossingen worden nu gemengd en het carbolzuur toegevoegd. Men kan nog een kleine hoeveelheid van een Arabische-gomoplossing toevoegen, waardoor de inkt beter uit de pen vloeit.

De inkt moet in luchtdicht gesloten flessen bewaard worden en blijft dan jaren lang goed zonder een neerslag af te zetten. Door de hoeveelheid anilineblauw te verhogen tot ongeveer 7 à 10 g per l kan de inkt als kopieerinkt gebruikt worden.

Schrijfinkt

Tannine 11,7 g
Looizuur 3,8 g
Ferrosulfaat 15,0 g
Zoutzuur 10% 12,5 g
Carbolzuur 1,0 g
Oplosbaar blauw 3,5 g
Gedestill.water tot 1 liter

Rode schrijfinkt

Eosine 30 g
Arabische gom 30 g
Carbolzuur 15 g
Water 3500 g

Zwarte schrijfinkt

Nigrosine 150 g
Carbolzuur 15 g
Water 2½ l

Blauwe schrijfinkt

Naphtol blauw-zwart 30 g
Arabische gom 15 g
Carbolzuur 7 g
Water 3500 g

Helderblauwe schrijfinkt

Methyleenblauw 150 g
Carbolzuur 15 g
Water 2½ l
Met behulp van de in water oplosbare anilinekleurstoffen kan men, zoals we uit de hierboven genoemde voorbeelden kunnen zien, schrijfinkten van iedere gewenste kleur maken. In het algemeen voegt men behalve iets carbolzuur ook tot 10 gram Arabische gom per liter toe. Het is duidelijk, dat de echtheid van een dergelijke inkt, die niet anders dan een kleurstofoplossing is, geheel van de lichtechtheid van de gebruikte kleurstof afhangt.

Hiertegenover staat de documenteninkt, en ook de normale ijzer-schrijfinkt, die in de vezel van het papier een onoplosbare chemische verbinding doen ontstaan, waartoe een oxydatie door de lucht noodzakelijk is. Een dergelijke inkt is natuurlijk zeer moeilijk te verwijderen, terwijl de gewone aniline-inkten gemakkelijk weggewassen kunnen worden.

Soms bestaat een vraag naar geconcentreerde inkten. Men kan deze maken door in de aangegeven recepten eenvoudig veel minder water te nemen, bijvoorbeeld slechts het tiende deel. Het is dan mogelijk dat niet alle bestanddelen geheel opgelost zijn; dit geschiedt dan later bij het verdunnen.

Hectografeninkt

In vroeger jaren was de hectograaf het enige instrument waarmede men gemakkelijk en goedkoop schriftstukken kon vermenigvuldigen. Het principe is zeer eenvoudig. Het schriftstuk wordt met een inkt geschreven, die een groote overmaat opgeloste kleurstof bevat. De brief wordt dan op het gladde oppervlak van de hectografenmassa, die uit lijm of gelatine en glycerine bestaat, gedrukt. Hierbij neemt deze massa een groot deel van de kleurstof op. Door een schoon blad papier op de massa te drukken verkrijgt men dan een copie. Van de te gebruiken kleurstoffen levert methylviolet het grootste aantal kopieën, dan volgen rhodamine, smaragdgroen en Victoriablauw.
De inkt kan bestaan uit:
Aceton 8 dl
Glycerine 20 dl
Azijnzuur 30% 10 dl
Water 50 dl
Dextrine 2 dl
Kleurstof 10 dl
 of:
Fuchsine 30 dl
Alcohol 30 dl
Glycerine 8 dl
Carbolzuur 15 dl

Hectografenmassa

Huidlijm in poeder 2 dl
Water 1 dl
Glycerine 4 dl
De lijm in water laten zwellen en in zo weinig mogelijk water oplossen, de glycerine toevoegen en de overmaat water laten verdampen.

Stempelkusseninkt 1

Water 50 cm²
Glycerine 50 cm²
Kleurstof (methylviolet, nigrosine, enz.) 5 g
stempel-certified

Stempelkusseninkt 2

Magenta 120 g
Azijnzuur 120 g
Water 1 l
Alcohol 1 l
Glucose 43° Bé 1 l
Glycerine 2 l
 of:
Spiritus 1 dl
In spiritus oplosbare
 anilinekleurstof 1-3 dl
Glycerine 4-5 dl

Vleesstempelinkt

Karmijn 16 dl
Ammoniak 120 dl
Glycerine 45 dl
Dextrine 20 dl
 of:
Onschadelijke blauwe
 kleurstof 30 dl
Dextrine 20 dl
Glycerine 82 dl
Water 70 dl
stempelinkt.jpg

Inkt voor zelfschrijvende apparaten

Voor apparaten, die buiten opgehangen worden, moet de oplossing zoveel glycerine bevatten, dat ze in de winter niet bevriest. In het algemeen neemt men hier een mengsel van gelijke delen glycerine en water.

Voor binnenshuis is een mengsel van 1 deel glycerine en 3 dl water voldoende om het drogen te verhinderen. Per liter lost men dan ongeveer 10 gram van een in water oplosbare anilinekleurstof op, bijvoorbeeld methylviolet, methylblauw, nigrosine of Bismarckbruin.

Vingerafdrukkeninkt

Glycerine 112 dl
Ferrichloride 10 dl
Colloïdaal zwart 1 dl
Aceton 90 dl

Blauwdrukkenschrijfinkt (wit)

Natriumhydroxide 10 dl
Water 50 dl

Watervaste inkt

Schellak 125 dl
Alcohol 225 dl
Cresol 150 dl
Nigrosinebase 50 dl

Blauwe merktinkt

Schellak 20 dl
Acaciagom 20 dl
Borax 20 dl
Water 260 dl
Anilineblauw 3 dl
Altramarijnblauw 10 dl
inktpot-blauw

Sympatetische inkt

Men mengt een heet verzadigde oplossing van molybdeenzuur met een heet verzadigde oplossing van oxaalzuur en laat de gemengde oplossing afkoelen. Het uitgekristalliseerde mengzuur wordt dan weer in water opgelost en met deze oplossing kan men nu op gewoon papier schrijven. Bij gewoon kunstlicht of bij niet te sterk daglicht is het schrift niet te zien, in het helle zonlicht of onder een electrische booglamp worden de geschreven letters zeer snel donkerblauw. Door verwarmen wordt het schrift donkerbruin tot zwart.

Men maakt een oplossing van 5-10 % cobaltchloride in gedestilleerd water. Hiermede kan men schrijven zodat ook na het drogen het schrift niet te zien is. Door verwarmen verschijnen de letters met een blauwgroene kleur om door het opnemen van vocht weer te verdwijnen.

Wanneer men met een 10-pcts oplossing van loodacetaat schrijft, is het schrift onzichtbaar. Brengt men het schrift echter in aanraking met zwavelwaterstofgas, houdt men het blad papier bijvoorbeeld boven een fles met zwavelammonium, dan wordt het schrift donkerbruin tot zwart. Zeer snel kan men het schrift ontwikkelen door een verdunde zwavelammoniumoplossing op het papier te verstuiven.

Wanneer men met een 10-pcts oplossing van ammoniumthiocyanaat schrijft is het schrift onzichtbaar. Ontwikkeld met een verdunde oplossing van ferrichloride wordt het schrift helderrood.

Interessant is een "inkt" die bestaat uit:
Lijnolie 1 dl
Ammoniak 20 dl
Water 100 dl
Wanneer men met dezen inkt schrijft kan men na het drogen niets zien. Het schrift kan echter zichtbaar gemaakt worden door het geheele blad papier in water te dompelen. Door het papier opnieuw te drogen verdwijnt het schrift weer.
diamond-inkt

Calqueerinkt

Ultramarijnblauw 50 dl
Mastik 30 dl
Bijenwas 10 dl
Vaseline 10 dl

Watervaste tekeninkt

Verse gebleekt schellak 28 g
Borax 7 g
Water 1 l
Kleurstof 28 g

Inkt verwijderen uit calqueerlinnen

Terpentijn 17 dl
Puimsteenpoeder 53 dl
Vaseline 14 dl
Paraffine 16 dl

Inkt voor
schrijfmachineband

Dunne smeerolie 108 dl
Peerless carbon black 30 dl
Oliezuur 20 dl
Kleurstof (in olie oplosbaar,
 goed gemalen) 10 dl
olympia-typemachine
HEBBEN

.
.
.
inktpot-veer

Schablonenpapier

Aluminiumstearaat 2 dl
Fenol-formaldehydehars
 (45-pcts oplossing) 16 dl
Chloornaptaline 14 dl
Maïskiemolie 13 dl

Drukrollen-compositie

Lijm 10 dl
Suiker 10 dl
Glycerine 12 dl
Vislijm 0,1 dl
 of:
Lijm 32 dl
Melasse 12 dl
Glycerine 56 dl
Rubberoplossing 10 dl
 of:
Lijm 2 dl
Glycerine 3 dl
Water 2 dl
Suiker 1 dl

Buigzame drukrollen

Caseinelijmoplossing 10 dl
Glycerine 5 dl
Melasse 5 dl
Clovel 1 dl

Carbonpapier

Methylviolet 30 dl
 oplossen in:
Oliezuur 60 dl
 samensmelten met:
Sesamolie 350 dl
Carnaubawas 350 dl

Zwart carbonpapier

Candelillawas
Bijenwas
Montaanwas
 Deze samensmelten in een verhouding dat de consistentie voldoet.
Van dit mengsel neemt men 75 dl
Kleurstof (zwart, in olie
 oplosbaar 10 dl
Peerless carbon black 15
 Het mengsel wordt heet gemalen.
HEBBEN

Merkinkt voor de was

Recept no. 1.
Zilvernitraat 6 dl
Acaciagom 6 dl
Natriumhydroxyde 8 dl
Gedestilleerd water 15 dl
Ammoniak 8 dl
Recept no. 2.
Zilvernitraat 15 dl
Kopersulfaat 35 dl
Arabische gom 20 dl
Natriumhydroxyde 20 dl
Gedestilleerd water 80 dl
Ammoniak 50 dl
Recept no. 3.

Anilinezwart 7 g

Alcohol 200 cm³

Zoutzuur 20 cm³

Schellak 10 g

Alcohol 800 cm³
Het anilinezwart wordt in de eerste hoeveelheid alcohol opgelost, de schellak in de tweede hoeveelheid alcohol. Men mengt de oplossingen en voegt het zoutzuur toe.
Recept no. 4.
A. Koperchloride 85 dl

Natriumchloraat 106 dl

Ammoniumchloride 53 dl

Water 600 dl
B. Zoutzuuraniline 60 dl

Glycerine 30 dl

Gom 20 dl

Water 130 dl
Kort voor het gebruik mengt men 1 dl van oplossing A met 4 dl van oplossing B. Voor het onoplosbaar maken moet het merk met stoom behandeld worden.
Recept no. 5.
A. Natriumhydroxyde 1 dl

Acaciagom 1 dl

Water 10 dl
B. Zilvernitraat 4 dl

Acaciagom 4 dl

Roetzwart 2 dl

Water 40 dl
Het linnen wordt eerst met oplossing A bevochtigd, hierna laat men drogen. Met een veren pen schrijft men nu met oplossing B het merkteken op de voorbehandelde plek.

Zwarte merkinkt

Waterglas 40° Bé 50 dl
Colophonium 25 dl
Water 25 dl
Deze worden samengekookt tot men een gelijkmatige zeep verkregen heeft. Bij de hete zeep voegt men nu 20 dl carbon black. Door gelijke delen, van ieder 50, waterglas, colophonium en water te nemen en met 25 dl carbon black en 75 dl mineraalzwart te mengen, verkrijgt men een merkinkt in vaste vorm, die in water oplosbaar is.

Watervaste merkinkt

Recept no. 1.
Roode accaroidhars 25 dl
Water 70 dl
Ammoniak 0,910 5 dl
Deze worden samengekookt. Men voegt langzamerhand zoveel ammoniak toe tot de hars geheel opgelost is. De hete oplossing wordt dan door een fijne zeef gegoten en met ½ dl zuurgroen, 3 dl nigrosine (blauwachtig), 3 dl Turksch-roodolie en 0,1 dl eresol gemengd. De inkt kan met iets schellak- of caseïne-oplossing verdikt worden.
Recept no. 2.
Cetylalcohol-ester 13 dl
Carnaubawas 25 dl
In vet oplosb.kleurstof 0,5-3 dl
Kokend water 175 dl

Metaalinkt

Kopersulfaat 10 dl
Sterk zoutzuur 4 dl
Ammoniumchloride 8 dl
Arabische gom 4
Roetzwart 2 dl
Water 10 dl

Zink-merkinkt

Recept no. 1.
Koperacetaat 2 dl
Ammoniumchloride 2 dl
Water 30 dl
Roetzwart 1 dl

Recept no. 2. dl
Kopersulfaat 1 dl
Kaliumchloraat 1 dl
Water 36

IJzer-merkinkt

Stearinepek-middelhard 30 dl
Harspek 25 dl
Lichte koolteerolie 40 dl
Carbon black 5
De pekken worden eerst gesmolten, het vuur wordt dan verwijderd en de pek met de koolteerolie verdund. Hierna voegt men het carbon black toe en zeeft door de fijne zeef.

Reliefinkt

Glycerine 5 dl
Natronwaterglas 2 dl
Water 8 dl
Een weinig rode inkt, zoveel dat men het schrift juist kan zien. Direct na het schrijven wordt goud- of zilverpoeder op het schrift verstoven, de overmaat wordt verwijderd. Met een heet strijkijzer verwarmt men nu het papier, waardoor de letters hoog komen. Men legt het papier op het hete ijzer en drukt met een glad voorwerp goed aan, opdat het papier goed met het hete ijzer in aanraking komt. De juiste temperatuur van het ijzer moet men door ervaring vinden.
reliefinkt

Mimeograafoplossing

Poederzeep 240 g
Cast. zeep 150 g
Glycerine 120 dl
Water tot 4 l

Mimeograafinkt

Carbon black 10,5 dl
Oplosbaar violet 1,1 dl
Aluminiumhydraat 3,8 dl
Standolielak 1,1 dl
Ricinusolie 65,5 dl
Lanoline 18,0 dl
Op een 4-walsverfmolen goed malen, voor het gebruik met ricinusolie verdunnen.
stencilmachine-retro
Mimeograaf ofwel stencilmachine

Boekdrukinkt

Zwart
Carbon black 20 dl
Lith. vernis 30 dl
Harsolie 30 dl
Cobaltsiccatief 10 dl
Stearinepek 5 dl
Geel
Chromaatgeel 75 dl
Lith. vernis 25 dl
Lood-mangaansiccatief 2 dl
Rood
Litholrood 45 dl
Lith. vernis 50 dl
Siccatief 5 dl
Voor andere kleuren kunnen andere pigmenten genomen worden. De verhouding van de hoeveelheid pigment tot de hoeveelheid vernis hangt van de soort van het pigment af en moet in het klein geprobeerd worden. In het algemeen moeten boekdrukinkten precies aan de machine en aan het werk worden aangepast.
drukpers


Couranten-drukinkt

Zwart
Carbon black 12 dl
Smeerolie 85 dl
Methylviolet 1 dl
Stearinepek 2 dl


Blauw
Pauwblauw 15 dl
Zwaarspaat 7 dl
Lith. vernis 20 dl
smeerolie 58 dl


Rood
Litholrood 12 dl
Zwaarspaat 10 dl
Smeerolie 25 dl
Lith. vernis 25 dl
Harsolie 27 dl

Terwijl bij boekdruk de lijnen of figuren, die gedrukt worden, in relief op de drukplaat liggen, is bij lithographie de druk mogelijk door het zeer speciaal prepareren van de steen of de metaalplaat. Hier nemen de figuren wel verf of drukinkt aan, terwijl de tussenliggende delen, hoewel ze op dezelfde hoogte liggen, de inkt niet aannemen. De gebruikte inkten voor de lithographie bevatten gewoonlijk de zogenaamde lithographische vernis als bindmiddel. Deze vernis bestaat uit een zeer dik gekookte standolie, gewoonlijk van zuivere lijnolie. Men vindt echter ook toevoeging van andere oliën en van wassen. Voor het drogen voegt men siccatief toe, de juiste samenstelling van de inkt hangt natuurlijk geheel van het soort werk af dat men wil maken.

Bij de rotatiedruk bestaat de inkt uit het pigment met een oplossing van bepaalde harsen als bindmiddel. Terwijl dus de andere soorten drukinkt, die olie bevatten, door het opnemen van zuurstof drogen, droogt rotatie-inkt alleen door het verdampen van het vluchtige oplosmiddel. Door dit vlugge drogen is het dan ook mogeJijk de drukmachines met een zo grote snelheid te laten lopen. Men neemt in het algemeen 1 dl pigment, 1 dl hars en 1 dl oplosmiddel.

Bij de fabricage van alle inkten is het van het grootste belang, dat het pigment zo fijn mogelijk met het bindmiddel gemalen wordt. Hiertoe zijn zware verfmolens nodig, die de taaie inkt fijn wrijven. Tevoren wordt het pigment in zware kneedmachines grof met het bindmiddel gemengd.

Gele offset-inkt voor blik

Lith. vernis no. 1 20 dl
Lith. vernis no. 00 2 dl
Lith. vernis no. 2 4 dl
Lith. vernis no. 3 2 dl
Chromaatgeel 55 dl
Zinkwit 15 dl
Offset-was 1 dl
Malen en dan toevoegen:
Lith. vernis no. 7 1 dl

Transparant geel

Tartrazine lak (geel) 76 dl
Lith.vernis no. 0 40 dl
Cobaltsiccatief 3 dl
Lith.vernis no. 00 1 dl
Lood-mangaansiccatief 6 dl
Paraffine 2 dl
Petroleum 6 dl
Vaseline 3 dl

Cadmium-geel

Cadmiumgeel (droog) 60 dl
Lith.vernis no. 1 16 dl
Lith.vernis no. 3 2 dl
Lood-mangaansiccatief 1 dl
Wasmengsel 1 dl
Aluminiumhydraat 4 dl
Lith. vernis no. 0 4 dl

Dekkend oranje

Chromaatoranje 60 dl
Lith. vernis no. 0 12 dl
Lith. vernis no. 1 24 dl
Lith. vernis no. 3 6 dl
Perzisch oranje 16 dl
Aluminiumhydraat 26 dl
Lith. vernis no. 6 3 dl

Transparant oranje

Perzisch oranje 30 dl
Lith. vernis no. 0 24 dl
Wolvet 3 dl
Cobaltsiccatief 2 dl
Lood-mangaansiccatief 1 dl

Cilinder-drukmachine rood

Natrium-Litholrood 16 dl
Barium-litholrood 10 dl
Zinkwit 10 dl
Magnesiumcarbonaat 10 dl
Lith. vernis 40 dl
Gekookte lijnolie 4 dl
Lood-mangaansiccatief 5 dl
Cobaltsiccatief 2 dl

Labelrood

Lith. vernis 26 dl
Colophonium-minerale olie 12 dl
Pararood (donker) 12 dl
Pararood (licht) 4 dl
Aluminiumhydraat 16 dl
Wolvet 3 dl
Cobaltsiccatief 4 dl
Was 1 dl
Bariumsulfaat 20 dl

Lichtdrukblauw

Lith. vernis 47 dl
Miloriblauw 50 dl
Schapenvet 1 dl

Cellophaanblauw

Lak uit lith. vernis en
 Albertol 25 dl
Cobaltsiccatief 8 dl
Bijenwas (met de siccatief
 samengesmolten) 2 dl
Blauw pigment 60 dl
Lith. vernis 5 dl

Courantenzwart

Dikke minerale olie voor
 drukinkt 33 dl
Harsolie 22 dl
Harsvernis (60 dl smeerolie
  en 40 dl colophonium) 34 dl
Carbon black 10 dl
10-pcts oplossing van me-
 thyleenblauw in oliezuur 1 dl

Boekbinderszwart

Lith. vernis 15 dl
Copallak 25 dl
Cobaltsiccatief 10 dl
Carbon black 25 dl
Blauwe inkt 25 dl

Offsetwas

Bijenwas 22 dl
Gele vaseline 20 dl
Schapenvet 5 dl
Paraffine-olie 22 dl
Petroleum 10 dl
Nafta (hoog kokend) 4 dl
De wassen en vetten worden gesmolten, men neemt de pot van het vuur weg en verdunt dan met de oplosmiddelen.

Non-offsetwas

Lith. vernis 35 dl
Zacht vet 35 dl
Paraffine 10 dl
Bijenwas 20 dl
heidelberger-eentoerenpers
heidelberger-drukautomaat

Calque-compositie

Colophonium 100 dl
Bijenwas 30 dl
Pigment of bronspoeder 30 dl

Onuitwisbare merkcompositie

-Zwart
Stearinezuur 100 dl
Nigrosinebase 150 dl

-Gekleurd
Cumaronhars 100 dl
Lith. vernis 25 dl
Smeerolie 8 dl
Cobaltsiccatief 2½ dl
Pigment 30 dl

In water oplosbare calquecompositie

-Drukverf
Glycerine 100 dl
Arabische gom 40 dl
Pigment 25 dl

-Stuifmateriaal
Poeder van tragacanth

Buigzame merkinkt

Cumaronhars 100 dl
Geblazen raapolie 55 dl
Latex 30 dl
Vermiljoen 45 dl

Calqueerverf voor borduurwerk

Cumaronhars 16 dl
Colophonium 4 dl
Carnaubawas 4 dl
Stearinezuur 2 dl
Ultramarijnblauw 8 dl
Titaanwit 31,2 dl
Lith. vernis 8,8 dl
Het titaanwit in de vernis fijnmalen.

Tekenkrijt

-Zwart
Kaolin 24 dl
Carbon black 22 dl
Rode schellak 12 dl
Spiritus 8 dl
Terpentijnolie 4 dl
De schellak wordt in de spiritus opgelost. Hierna voegt men de terpentijnolie toe, mengt met de vaste stoffen en maalt alles in een verfmolen uiterst fijn. De massa wordt dan in vormen geperst en langzaam gedroogd.

-Blauw
Harde zeep 34 dl
Blauw 14 dl
Schellak 12 dl
Spiritus 8 dl
Terpentijnolie 4 dl

-Groen
Paraffine, smeltpunt 60℃ 100 dl
Stearinezuur 10 dl
Carnaubawas 4½ dl
Geprecipiteerd krijt ½ dl
Chromaatgroen 12 dl
Door in dit recept het chromaatgroen door andere pigmenten te vervangen, verkrijgt men tekenkrijt van de overeenkomstige kleur.
Men neemt bv. 18 dl chromaatgeel, 8 dl lakrood, 21 dl dl pararood. 21 dl ultramarijnblauw, 10 dl Berlijns blauw, 25 dl gebrande ombra, 25 dl gebrande terra di Sienna of 12 dl roetzwart.

Schoolbordenkrijt

Geprecipiteerd krijt 60 dl
Kaolin 40 dl
Oliezuur 5 dl
Natronloog ¾ dl
Het oliezuur wordt met de loog verzeept. De zeep lost men in zoveel water op, dat met de kaolin en het krijt een dikke stijve massa gevormd wordt.
kleurkrijtjes

Lithographisch krijt

Natriumstearaat 7 dl
Bijenwas 6 dl
Carbon black 1 dl dl
 of:
Bijenwas 30 dl
Talk 25 dl
Zeep 20 dl
Schellak 15 dl
Roetzwart 6 dl
Het gehele mengsel wordt in een geëmailleerde pot gesmolten en hoog verhit tot de massa begint te branden. Men laat een ogenblik branden en dooft dan met een goed sluitend deksel. Men neemt een proefje en onderzoekt of de massa voldoende elastisch is. Is dit niet het geval, dan verhit men de pot nog eens en laat de massa weer vanzelf ontbranden.

Merkkrijt

Ceresine 40 dl
Carnaubawas 35 dl
Paraffine 20 dl
Bijenwas 5 dl
Talk 50 dl
Chromaatgroen of een
 ander pigment 15 dl

Kleermakerskrijt

-wit
Frans krijtwit 20 dl
Pijpaarde 20 dl
Witte melkzeep 6 dl
Met weinig water aanmaken, persen en drogen.
-geel
Krijtwit 56 dl
Pijpaarde 20 dl
Gele oker 14 dl
Chromaatgeel 3 dl
Zeep (natron) 36 dl

Gekleurde potloden

Ammoniak 3 dl
Schellak 3 dl
Venetiaanse terpentijn 1 dl
Berlijns blauw of een
 ander pigment 6 dl
Pijpaarde 4 dl
Het pigment en de pijpaarde worden met water tot een fijne gladde pasta gemalen. De schellak wordt in de ammoniak opgelost en de terpentijn wordt iets voorgewarmd. Alles wordt dan samen gemengd in een kneedapparaat tot men een dikke stijve pasta verkregen heeft. Deze pasta wordt dan door een machine tot fijne stiften geperst en deze worden gedroogd.

Helioechtkarmijn-lak

Zwaarspaat 50-100
dl
Aluminiumsulfaat 10
dl
Gecalc.soda 5 ,5 dl
Bariumchloride ,5 dl
Helioechtkarmijn CL 5-8
dl
De zouten worden in de tienvoudige hoeveelheid water opgelost en aan het mengsel van deze oplossingen met het zwaarspaat voegt men de kleurstof, die men eerst in 500 dl water opgelost heeft, onder goed roeren toe. Tenslotte wordt nog een kwartier goed doorgeroerd. Het neerslag wordt afgefiltreerd en gedroogd of nat verder verwerkt.

Alizarine-rood

Aluminiumsulfaat 40
dl
Kalkmelk 1:10 150
dl
1 uur koken.


Calciumchloride gecalc. 7 ,2 dl
Natriumfosfaat 4 ,2 dl
Alizarinerood IB 20 % 50
dl
Turksch-roodolie 10
dl
Tenslotte 3 uur koken.
Vulpen-inkt
Vera de Kok, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

p-nitroaniline-rood

p-nitroaniline 25
dl
Water 70
dl
Zoutzuur 19° Bé 90
dl
Verwarmen tot alles opgelost is, hierna afkoelen en in een mengsel van
IJs 180
dl
Water 360
dl
gieten. Hierna snel de volgende oplossing toevoegen:
Natriumnitriet 14 dl
Water 60
dl
De oplossing wordt gefiltreerd. Kort voor het gebruik voegt men zoveel van een verzadigde natriumacetaatoplossing toe, dat men met Congopapier geen vrij zuur meer aan kan tonen en men met joodkaliumstijfselpapier geen vrij nitriet meer vindt.

Hiernaast maakt men de volgende oplossing:
B.Naphtol 28 ,6 dl
Natronloog 40° Bé 25
dl
Goed mengen en dan 50 dl heet water toevoegen. Tenslotte nog een oplossing van 30 dl gecalcineerde soda in 300 dl water toevoegen.

Wanneer het pigment voor drukinkt gebruikt moet worden, voegt men aan de naphtoloplossing eerst 2000 dl 10-pcts aluminiumhydraatpasta toe en laat dan de eerste oplossing onder goed roeren langzaam in de naphtoloplos- sing lopen.

Het neerslag wordt afgezogen, gewassen en gedroogd.

Zwarte diepdrukinkt

Albertol 116 Q 600
dl
Benzol of Toluol 1400
dl
Aluminiumhydroxyde 210
dl
Ultramarijnblauw 120
dl
Berlijns-blauw 90
dl
Carbon Black 90
dl
Brillantzuur-rood 30
dl
Het Albertol wordt eerst in het oplosmiddel opgelost, de pigmenten worden met het aluminiumhydroxyde eerst droog gemengd en dan met het derde deel van de Albertoloplossing op een driewalsenmolen uiterst fijn gemalen, tenslotte met de rest van de harsoplossing gemengd.
linoleum-snijden

Huidinkt

Alcohol 7
dl
Gedestilleerd water 3
dl
Zilvernitraat 1
dl
Pyrrolblauw 0 ,25 dl
De huid wordt voor het beschrijven met ether ontvet. De inkt wordt gebruikt, om het verwisselen van pasgeboren kinderen in ziekenhuizen te vermijden.

Inkt voor het schrijven op staal

Selenigzuur 50
dl
Kopersulfaat (ijzervrij) 60
dl
Salpeterzuur s.g. 1,4 200
dl
Water 690
dl

De zouten worden onder verwarming in het verdunde salpeterzuur opgelost, de oplossing laat men enige dagen staan en filtreert haar dan. Het staal moet voor het beschrijven met behulp van benzine of tetrachloorkoolstof zuiver schoon en vetvrij gemaakt worden.

De inkt kan ook met een gewoon gummistempel gebruikt worden.

Een meer diepzwarte kleur verkrijgt men met:
Selenigzuur 75
dl
Kopersulfaat 85
dl
Salpeterzuur s.g. 1,4 100
dl
Water 740
dl
Het mengsel blijft een week staan en wordt dan gefiltreerd.

Schablonenpapier

Nitrocellulose 15
dl
Aceton 100
dl
Spiritus 100
dl
Harsester 3
dl
Tricresfosfaat 3
dl
Het papier wordt met deze lak bestreken tot het voldoende stevig is.
> sjabloonpapier
Sjablonenpapier

Carbonpapier (violet)

Paraffine 10
dl
Kristalviolet 50
dl
Oliezuur 35
dl
Gebleekte montaanwas 90
dl
I.G.-was E 400
dl
Gele vaseline 420
dl
Het kristalviolet moet eerst met het oliezuur samengesmolten worden. Hierna mengt men de wassen door ze in de volgorde van het smeltpunt te smelten, de hoogst smeltende het eerst. Aan de smelt voegt men dan de methylvioletsmelt toe. Tenslotte wordt op een walsenmolen geëgaliseerd.

Carbonpapier (zwart)

Paraffine 6
dl
Violetblauw 5
dl
Berlijns blauw 6
dl
Ruw montaanwas 15
dl
Roetzwart 20
dl
Vaseline-olie 32
dl

Teken-houtskool

Op de juiste grootte gespleten lindenhout, hazelhout of eventueel ander zacht hout wordt in een ijzeren retort onder afsluiting van de lucht zo hoog verhit, dat het hout zijn vluchtige bestanddelen geheel afgeeft. Men mag echter niet te hoog verhitten, daar de houtskool dan door sinteren van de koolstof te hard wordt.

Potloden

Het gebruikte grafiet en pijpaarde moeten voor het verwerken uiterst zorgvuldig gereinigd worden. Hiertoe wordt de pijpaarde door een behandeling met soda opgeslibd en van de grove bestanddeelen gescheiden. Ook electro-osmose wordt hier toegepast. Ook het grafiet wordt minstens door slibben gezuiverd. Nu wordt het grafiet met pijpaarde in een verhouding gemengd, die van de soort afhangt, die men wil maken. Voor harde potlooden neemt men ongeveer 30 % grafiet en voor zachte ongeveer 70 %. Het materiaal wordt in kogelmolens uiterst fijn gemalen. De gemalen massa wordt afgeperst en tot dunne staafjes geperst, in stukken gesneden en gedroogd. Tenslotte worden ze in kisten, ingepakt tussen cokes om het verbranden te verhinderen, tot de vereiste hardheid gebakken.

Kopieerpotloden bestaan uit kaoline met tragacanth als bindmiddel en violette kleurstof, die hiertoe extra vervaardigd wordt, als kleurend bestanddeel.

HEBBEN

Krijt voor op heet metaal

Kalkhydraat 2
dl
Zinkwit 5
dl
Titaanwit 75
dl
Japanwas 5
dl
Stearinezuur 5
dl
Paraffine 14
dl

Kopieerpotloden

Potloodviolet 35
dl
Grafiet 63
dl
Tragacanth 2
dl
of:


Potloodviolet 35
dl
Grafiet 43
dl
China clay 20
dl
Tragacanth 2
dl

Kopieerpotlood, geel

Auramine 30
dl
Grafiet 50
dl
China clay 18
dl
Tragacanth 2
dl

Kopieerpotlood, zwart

Kopieerpotloodzwart 30
dl
Grafiet 50
dl
China clay 18
dl
Tragacanth 2
dl

Gummistempelinkt

Anilinekleurstof 20
dl
Glycerine 6
dl
Melasse 3
dl
Kokend water 80
dl
inktstempel

Inkt voor brandtekeningen

Kaliumnitraat 20
dl
Water 80
dl
Men tekent op dun wit papier, zodanig dat de tekening een doorlopende lijn vormt. Nadat de tekening droog is, kan ze met een gloeiende sigaret of een gloeiend ijzerdraad op een punt aangestoken worden. De lijnen gloeien door en de tekening verschijnt zwart.

Gekleurd tekenkrijt

Men mengt zuivere lichte China clay met ongeveer gelijke deden van een licht, goed dekkend pigment, vooral de fraai gekleurde lakpigmenten zijn hiervoor geschikt, en mengt deze bestanddelen met een oplossing van tragacanth zodanig, dat het pigmentmengsel 1,5 tot 2,2 % gom bevat. De juiste verhoudingen hangen van de grondstoffen af. De massa wordt geperst en voorzichtig gedroogd.

Wit krijt verkrijgt men door zuiver witte kaoline eventueel met titaanwit gemengd op dezelfde wijze met gomoplossing te binden.

Lithografisch krijt

Recept no. 1.
Zuivere bijenwas 60
dl
Droge kernzeep 20
dl
Roetzwart 15
dl
Soda 2
dl
Oliezeep 15
dl
De soda wordt in water opgelost en aan de smelt van wassen en zeep toegevoegd. Men kookt de massa dan tot het water geheel verdampt is en giet de massa in vormen.
Recept no. 2.
Gebleekte bijenwas 8
dl
Droge kernzeep 2
dl
Robijnschellak 2
dl
Roetzwart 2
dl
De bijenwas wordt eerst gesmolten, hierna voegt men de zeep toe en verhit zo hoog tot zich stekend ruikende dampen beginnen te ontwikkelen. Men laat nu iets afkoelen en voegt het zwart toe. Nu verwarmt men weer zodanig, dat de massa goed vloeibaar blijft en roert zo goed mogelijk door om het zwart gelijkmatig te verdelen.

Dan voegt men de fijn gemalen schellak toe, verhit tot zich weer dampen ontwikkelen en laat afkoelen. De massa wordt in vormen gegoten. Voor het gebruik wordt de massa met water tot een zwarte inkt aangemengd.

HEBBEN

 
copyright © 2010 -
vindikhier.nl - all rights reserved