Van looi-methoden tot schoenzolen impregneren, riemenvet, schoensmeer, perkament en meer ...

Looi-methoden
Het looien van dierlijke huid is waarschijnlijk wel het oudste handwerk; reeds de oermens, die bij de jacht op de dieren in de eerste plaats het vlees als voedsel nodig had, moest de huiden op de een of andere wijze bewerken. Immers de huid gaat zeer spoedig in bederf over en is dan onbruikbaar. Het vinden van middelen, om dit bederf te verhinderen en de geprepareerde huiden te gebruiken, om zich zelf tegen regen en koude te beschermen, is vrij zeker de eerste van een lange rij van uitvindingen, die de mens in de loop der tijden gedaan heeft.

Bij opgravingen uit de alleroudste tijden der mensheid heeft men sporen gevonden, die er duidelijk op wijzen, dat de oermens geprepareerde huid, dus leder, tot wapens en andere gebruiksvoorwerpen verwerkt heeft.

Bij verschillende volken vindt men het conserveren met rook; de rook van vele houtsoorten bevat carbolzuurachtige stoffen, die reeds in kleine hoeveelheden het bederven van de huidsubstantie, het eiwit, verhinderen.

Zeer oud is het looien met aluin. Ook de Romeinen kenden het zachte, soepele, met aluin gelooide leder. Het meeste leder wordt echter met behulp van bepaalde plantendelen, schors, vruchten, hout of wortels, die stoffen bevatten, welke het bederven van de huid verhinderen, bewerkt. Ook de Romeinen kenden dit looien van huiden en ze gebruikten dit hardere met looistof gelooide leder voor het maken van schoenzolen, terwijl zachtere ledersoorten voor het bovenleder gebruikt werden. Het is een eigenaardig feit, dat de verschillende volken steeds die planten gevonden hebben, die voldoende looistof bevatten om leder te kunnen maken

Om in te kunnen zien, wat er bij het looien eigenlijk gebeurt, moeten we er ons rekenschap van geven, dat de dierlijke huid uit eiwit bestaat. Eiwit nu kan men zich opgebouwd denken uit een groot aantal bouwstenen, gewoonlijk vindt men in ieder soort eiwit een betrekkelijk groot aantal verschillende bouwstenen. Terwijl bijvoorbeeld een eiwitmolecule uit enige duizenden moleculen, aminozuren, bestaat, bevat het eiwit van de huid bijvoorbeeld 17 verschillende aminozuren. Men kan zich voorstellen dat zo'n eiwitmolecule uiterst gecompliceerd opgebouwd is en dat de eigenschappen hiervan, wanneer men ze ook uit dezelfde soorten aminozuren opbouwt, toch sterk uiteen kunnen lopen. Ja, men kan zelfs zo ver gaan te beweren dat de speciale eigenschappen van een bepaald dier, samenhangen met de speciale wijze, waarop zijn eiwit uit de eenvoudige aminozuren opgebouwd is.

Vet-emulsie voor zool- en tuigleder

Het preparaat wordt met de 6- tot 10-voudige hoeveelheid water verdund.

Glansappretuur voor leder (Seasoning)

De eerste 4 bestanddelen worden voorzichtig samengesmolten en het eiwit wordt in het water opgelost. Hierna voegt men het water onder goed roeren bij de gesmolten massa. Het leder kan met de machine glanzend gestoten worden.

Vet-emulsie voor chroomleder

Traan en olie worden gemengd en onder goed koelen voegt men hierbij het zwavelzuur. Het preparaat wordt juist als ricinusoliesulfonaat verder behandeld.

Men mengt nu 65 dl van het nauwkeurig geneutraliseerde sulfonaat met 35 dl geraffineerde smeerolie.

De emulsie kan ook voor Chevraux en voor zwart leder gebruikt worden.

Schoenzolen impregneren

De zeep lost men in het hete water op en voegt hieraan zoveel verdunde aluminiumacetaatoplossing toe tot in een afgefiltreerd proefje door toevoegen van meer van de acetaatoplossing geen neerslag meer ontstaat.

Het neerslag wordt nu door een fijn doek afgefiltreerd en gedroogd. Het beste droogt men eerst gewoon aan de lucht en de laatste paar dagen in een excicator.

Het absoluut droge neerslag dat uit aluminiumzeep bestaat, wordt nu in petroleum opgelost en met deze oplossing worden de schoenzolen zo dikwijls ingesmeerd, tot ze niets meer opnemen.

Vooral nieuwe zolen worden hierdoor geheel waterdicht en zeer duurzaam.

Riemenvet

Ledervet

Adhaesiemiddel voor rubberdrijfriemen

Schoencrême voor tubes

Het verven van bont

De vellen moeten eerst op de normale wijze gelooid worden, alleen in speciale gevallen looit men na het verven. Bij vele soorten bont moet het haar voor het verven gedood worden, zodanig voorbehandeld dat het haar de kleurstof goed opneemt. Hiertoe behandelt men het vel met een oplossing van kalk of een andere alkalische stof.

De vellen worden goed met de alkalische oplossing ingesmeerd en dan twee aan twee met de haarzijde op elkaar gelegd en goed bewerkt, bv. met de voeten. Bij bepaalde soorten, waar alleen de punten van het haar de verf slecht aannemen, is het voldoende de oplossing met een borstel voorzichtig op te brengen. Hierna laat men de vellen op een donkere plaats langzaam drogen en klopt en borstelt de kalk van het vel af. Ook kan men de vellen met zand en zaagsel in een roterende ton schoonmaken.

De volgende bewerking is het voorbeitsen met een van de volgende oplossingen:

Het verven kan nu op twee wijzen uitgevoerd worden, men kan het hele vel in het verfbad dompelen, waarbij dan ook het leder aan beide kanten geverfd wordt, of men brengt de verfoplossing met een borstel aan de haarzijde op. Hierbij wordt het leder slechts aan één kant geverfd. Men kan dan ook de punten van het haar donkerder verven dan binnen in, waardoor men bepaalde dure soorten bont zeer fraai kan imiteeren.

Voor het verven worden nog dikwijls de oude plantaardige kleurstoffen als blauwhout, sumach, geelhout en andere gebruikt. Hiernaast werkt men tegenwoordig met organische basen, die door oxydatie in kleurstoffen omgezet worden. Men neemt bijvoorbeeld p-aminofenol, p-fenyleendiamine, diaminodifenylamine, enz., die gewoonlijk onder fantasienamen in den handel komen.

Een verfbad bestaat uit: base, 1 tot 10 g per liter onder toevoeging van pyrogalluszuur, waterstofperoxyde, ammoniak of mierenzuur. Het verven geschiedt bij 25°/35° C en duurt 6 tot 12 uren.

Na het verven wordt het bont goed gewassen en de lederkant wordt met een mengsel van keukenzout, eidooier en glycerine ingesmeerd.